«Πράσινο φως» για πρόωρη εισροή πόρων 2 δισ. ευρώ με τη μορφή εμπροσθοβαρούς χρηματοδότησης για την περίοδο 2014 – 2015 από το νέο ΕΣΠΑ έχει εξασφαλίσει το υπουργείο Ανάπτυξης. Η συμφωνία είναι μέρος της επιτυχούς ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων για την έγκριση του ελληνικού προγράμματος, του τρίτου μεταξύ των 28 κρατών-μελών, που εγκρίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η εξέλιξη είναι σημαντική, καθώς επιτρέπει στη χώρα να εγγράψει πόρους από το νέο ΕΣΠΑ εγκαίρως και συγκεκριμένα από την πρώτη κιόλας χρονιά, δηλαδή το 2014. Από τη μέχρι σήμερα πρακτική οι πόροι κάθε νέας προγραμματικής περιόδου εισέρρεαν στη χώρα με καθυστέρηση ακόμη και δύο ετών, καθώς μετά την έγκριση του συνολικού προγράμματος, ακολουθούσε η έγκριση των επιμέρους προγραμμάτων κάθε υπουργείου ή περιφέρειας. Στη συνέχεια έπρεπε να προκηρυχθούν οι δράσεις και τα έργα και τα χρήματα δίνονταν απολογιστικά με την ολοκλήρωσή τους.
Την περίοδο που μεσολαβούσε μεταξύ της μιας προγραμματικής περιόδου και της νέας, δηλαδή μεταξύ του παλιού ΕΣΠΑ και του νέου, τα υπουργεία και οι περιφέρειες δαπανούσαν συνήθως τα αδιάθετα του προηγούμενου ΕΣΠΑ, τα οποία με βάση τον κανόνα ν+2 είχαν δικαίωμα να απορροφήσουν δύο χρόνια μετά την τυπική λήξη του προγράμματος. Η συμφωνία που επετεύχθη γεφυρώνει ουσιαστικά τη μία περίοδο με την άλλη και αναμένεται να εκτινάξει τους πόρους που θα απορροφήσει η χώρα τη διετία 2014 – 2015 στα 8 δισ. ευρώ περίπου. Με τον τρόπο αυτό υπερκαλύπτονται τα 6 δισ. ευρώ περίπου που εκκρεμούν προς απορρόφηση από το υπάρχον ΕΣΠΑ, αλλά και τα νέα κονδύλια, που για πρώτη φορά θα εισρεύσουν σχεδόν με την τυπική έναρξη του νέου προγράμματος.
Η δυνατότητα για εμπροσθοβαρή χρηματοδότηση του προγράμματος επετεύχθη παρά το γεγονός ότι τα επιμέρους επιχειρησιακά προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ δεν αναμένεται να εγκριθούν από την Επιτροπή πριν από τον Σεπτέμβριο και σηματοδοτεί τη στήριξη της Ε.Ε., αλλά και την προσπάθεια από την πλευρά του υπουργείου Ανάπτυξης να γεφυρώσει την ολοκλήρωση του τρέχοντος ΕΣΠΑ και την έναρξη του νέου, χωρίς να υπάρξει κενό αέρος είτε στη χρηματοδότηση είτε στην εκτέλεση των έργων.
Αγωγό τροφοδοσίας των έργων που θα περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ θα αποτελέσουν εκείνα που στοιχίζονται πίσω από αυτά που εκτελούνται ήδη και τα οποία συνιστούν τη δεξαμενή του λεγόμενου overbooking. Πρόκειται για έργα που χαρακτηρίζονται ώριμα προς ένταξη, παρά το γεγονός ότι υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό των προγραμμάτων και τα οποία περιμένουν στην ουρά, αναμένοντας να καλύψουν κενά που θα προκύψουν από έργα που δεν εξελίσσονται ομαλά. Η εξυγίανση της δεξαμενής των έργων του overbooking αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί εντός της επόμενης εβδομάδας, μετά την αυστηρή εγκύκλιο-προειδοποίηση που έστειλε πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης προς όλα τα υπουργεία και τις περιφέρειες της χώρας!
Η εξυγίανση της δεξαμενής των έργων αναμένεται να οδηγήσει στον περιορισμό του σημερινού overbooking από τα 5 δισ. ευρώ στα 2,5 δισ. ευρώ και αφορά όλες τις κατηγορίες των έργων, είτε πρόκειται για έργα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Ταμείο είτε από το Κοινωνικό Ταμείο, που χρηματοδοτεί δράσεις υπέρ της απασχόλησης. Στόχος είναι τα έργα αυτά να αποτελέσουν τις «γέφυρες» του νέου ΕΣΠΑ, έτσι ώστε να συνεχιστούν τα προγράμματα για την αναχαίτιση της ανεργίας και της φτώχειας. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Ανάπτυξης, μέσα στη χρονιά θα προκηρυχθούν δράσεις για απασχόληση – εκπαίδευση – κατάρτιση νέων, ενίσχυση ευπαθών κοινωνικών ομάδων (μακροχρόνια άνεργοι, ΑμεΑ κ.ά.), αντιμετώπιση της φτώχειας, υποστήριξη ανέργων για δημιουργία επιχειρήσεων, επιταγές (vouchers) για πρόσληψη νέων ανέργων, απασχόληση ανέργων σε δράσεις κοινωφελούς εργασίας και ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών με τη συνέχιση του προγράμματος «Εξοικονομώ».
Στόχος είναι οι σχετικές δράσεις να ξεκινήσουν άμεσα, προκειμένου να ενισχυθούν οι ομάδες πληθυσμού που αντιμετωπίζουν τώρα τα μεγαλύτερα προβλήματα, ενώ η κατανομή των χρημάτων θα αποτελέσει την άσκηση μεταξύ του νέου υφιστάμενου ΕΣΠΑ. Να σημειωθεί ότι συνολικά οι πόροι του νέου ΕΣΠΑ ανέρχονται στα 26 δισ. ευρώ, καθώς στο ποσό των 20,8 δισ. ευρώ που θα προέλθει από κοινοτικούς πόρους συνυπολογίζεται και η εθνική συμμετοχή που θα διαμορφωθεί στα 5,2 δισ. ευρώ. Στο συνολικό ποσό των 26 δισ. ευρώ περιλαμβάνονται επιπλέον 2 δισ. ευρώ, που η ελληνική πλευρά προσδοκά ότι θα διεκδικήσει το 2016, αξιοποιώντας τη ρήτρα αναθεώρησης. Η ρήτρα αναθεώρησης αποτελεί ουσιαστικά μια «υποσχετική» που εξασφάλισε η ελληνική πλευρά, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, προκειμένου να αντισταθμιστεί το γεγονός ότι οι κατανομές των πόρων έγιναν με στοιχεία της τριετίας 2007 – 2009, στα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη χώρα.