Η ισχυρή δυναμική της οικονομικής μεγέθυνσης στη χώρα μας, κατά το πρώτο εννεάμηνο (5,9%), σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (4,0%, Γράφημα 2) αντανακλά την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας στις αντίξοες διεθνείς συνθήκες, όπως προσδιορίζονται από τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις πληθωριστικές πιέσεις στην ενέργεια και τα τρόφιμα, καθώς υποστηρίζεται από την αναζωογόνηση του ελληνικού τουρισμού, τη σημαντική αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) και τη μείωση της ανεργίας. Σημειώνεται ότι οι τουριστικές εισπράξεις το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου αυξήθηκαν κατά 78,3% σε ετήσια βάση, οι ΑΞΕ κατέγραψαν άνοδο το πρώτο εξάμηνο του 2022 κατά 88,2%, σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2021, ενώ το ποσοστό της ανεργίας τον Οκτώβριο διαμορφώθηκε σε 11,6%, έναντι 13,3% τον ίδιο μήνα πέρυσι. Συνολικά για το τρέχον έτος, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ εκτιμάται σε 5,6% σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών (Κρατικός Προϋπολογισμός 2023) και σε 6% σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Economic Forecast, Autumn 2022), γεγονός που συνεπάγεται ότι το ΑΕΠ της χώρας το 2022, αναμένεται να υπερβεί το προπανδημικό επίπεδο του 2019, κατά τουλάχιστον τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες.
Η οικονομική μεγέθυνση κατά τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους, στηρίχθηκε πρωτίστως στην ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές υπηρεσιών, ενώ έντονα θετική ήταν και η συμβολή των επενδύσεων. Αντίθετα, η αύξηση των εισαγωγών, πρωτίστως των αγαθών, αντιστάθμισε σε σημαντικό βαθμό την άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, αρνητική ήταν η συμβολή της δημόσιας κατανάλωσης, παρά το σημαντικό ύψος των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που υιοθέτησε η ελληνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους. Σημειώνεται, επιπλέον, ότι στο τρίτο τρίμηνο του 2022 το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 2,8% σε ετήσια βάση, ενώ μειώθηκε κατά 0,5% σε τριμηνιαία βάση.
Η σταδιακή απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), η υλοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, η ισχυρή δυναμική των ΑΞΕ, η επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα και η σημαντική αποκλιμάκωση του λόγου του Δημοσίου Χρέους προς το ΑΕΠ, διαμορφώνουν τις συνθήκες για μία αλλαγή της σύνθεσης της οικονομικής μεγέθυνσης του 2023, η οποία αναμένεται να προέλθει, σε μεγαλύτερο βαθμό, από την επενδυτική δαπάνη (βλ. Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 18.11.2022).
Ανάλυση Συνιστωσών της Ενεργού Ζήτησης:
Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 9,5% στο πρώτο εννεάμηνο του 2022, συνεισφέροντας κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στην άνοδο του ΑΕΠ, με 6,5 ποσοστιαίες μονάδες (Γράφημα 1). Η καταναλωτική δαπάνη υποστηρίχθηκε σε σημαντικό βαθμό από:
(i) τα κέρδη της απασχόλησης, η οποία αυξήθηκε κατά 6,1%, σε ετήσια βάση στο διάστημα Ιανουαρίου Οκτωβρίου,
(ii) τα δημοσιονομικά μέτρα που υιοθετήθηκαν για τη στήριξη των εισοδημάτων, έναντι του αυξανόμενου κόστους της ενέργειας, αλλά και των επιπτώσεων της πανδημίας.
Οι ανωτέρω παράγοντες συνέβαλαν στην τόνωση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών, κατά 4,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2022 και κατά 1,7%, αντίστοιχα, στο δεύτερο. Η άνοδος της ιδιωτικής κατανάλωσης αποτυπώνεται και στην πορεία των βραχυχρόνιων δεικτών οικονομικής συγκυρίας, όπως ο όγκος λιανικών πωλήσεων, ο οποίος σημείωσε άνοδο της τάξης του 3,2% σε ετήσια βάση, στο πρώτο εννεάμηνο του τρέχοντος έτους και οι πωλήσεις Ι.Χ. επιβατικών αυτοκινήτων (+8,3%, μεταξύ Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022, σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι).
Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν σωρευτικά στο πρώτο εννεάμηνο του 2022 κατά 9,5%, σε ετήσια βάση, με τα αγαθά να έχουν καταγράψει άνοδο κατά 1,6% και τις υπηρεσίες, αντίστοιχα, κατά 21,6%. Η ισχυρή άνοδος των εξαγωγών υπηρεσιών αποδίδεται, πρωτίστως, στις υψηλές επιδόσεις του τουρισμού κατά το τρέχον έτος. Συγκεκριμένα, οι ταξιδιωτικές αφίξεις διαμορφώθηκαν σε 23,7 εκατ. μέχρι τον Σεπτέμβριο, έναντι 11,7 εκατ. το ίδιο χρονικό διάστημα του 2021 και 27 εκατ. το 2019. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ανήλθαν σε Ευρώ 15,6 δισ. στο πρώτο εννεάμηνο του 2022, υπολειπόμενες κατά μόλις 3,1% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εισπράξεις του 2019. Οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, ωστόσο, αυξήθηκαν εντονότερα (12%) σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εξαγωγές στο διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2022, με τις εισαγωγές αγαθών να έχουν αυξηθεί κατά 14,1% και τις εξαγωγές υπηρεσιών να έχουν καταγράψει άνοδο ύψους 5,5%. Ως αποτέλεσμα, οι καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, είχαν αρνητική συμβολή στη μεταβολή του ΑΕΠ, ίση με 1,5 ποσοστιαίες μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τουρισμός αναμένεται να στηρίξει τις εξαγωγές υπηρεσιών και στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ (Στατιστικό Δελτίο, Νοέμβριος 2022), οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια, διαμορφώθηκαν σε 1,9 εκατ. τον Οκτώβριο, καταγράφοντας αύξηση κατά 19,9% σε ετήσια βάση, υψηλότερες κατά 12,3% από τις διεθνείς αεροπορικές αφίξεις του Οκτωβρίου του 2019.
Οι επενδύσεις κατέγραψαν ετήσια αύξηση κατά 10,2%, στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2022, ενισχύοντας τη δυναμική τους και συμβάλλοντας στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες. Επιπλέον, τα αποθέματα (συμπεριλαμβανομένων των στατιστικών διαφορών) μειώθηκαν, με τη συνεισφορά τους στη μεταβολή του ΑΕΠ να διαμορφώνεται σε οριακά αρνητικό έδαφος (-0,1 εκατοστιαίες μονάδες). Ως προς την ανάλυση των επενδύσεων ανά κατηγορία, όλες οι υποκατηγορίες επενδύσεων σημείωσαν άνοδο. Ειδικότερα, οι λοιπές κατασκευές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη άνοδο σε ετήσια βάση (κατά 17,6%), συνεισφέροντας 4,2 εκατοστιαίες μονάδες στην αύξηση των συνολικών επενδύσεων. Τη δεύτερη μεγαλύτερη άνοδο σημείωσαν οι επενδύσεις σε κατοικίες (13,3%), ακολουθούμενες από τις επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό (11,9%), συνεισφέροντας 1,4 και 0,9 εκατοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα, στη μεταβολή των επενδύσεων. Τέλος, οι επενδύσεις σε μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό αυξήθηκαν κατά 7%, σε ετήσια βάση (με συμβολή 2,6 εκατοστιαίες μονάδες) και οι λοιπές επενδύσεις κατέγραψαν άνοδο κατά 5%, συνεισφέροντας 1 εκατοστιαία μονάδα.
Σημειώνεται ότι η χώρα μας έχει ήδη εισπράξει από το ΤΑΑ, συνολικό ποσό Ευρώ 7,6 δισ., δηλαδή την προχρηματοδότηση ύψους Ευρώ 4 δισ. τον Αύγουστο του 2021 και την πρώτη δόση τον Απρίλιο του 2022 ποσού Ευρώ 3,6 δισ., ενώ η προκαταρκτική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το δεύτερο αίτημα πληρωμής (Ευρώ 3,6 δισ.), η οποία εκδόθηκε στο τέλος του προηγούμενο μήνα, ήταν θετική. Σε ό,τι αφορά την υλοποίηση του Εθνικού Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», σύμφωνα με το πρόγραμμα έχουν ήδη ενταχθεί 440 έργα, συνολικού προϋπολογισμού Ευρώ 13,7 δισ., στο σκέλος των επιδοτήσεων, 224 επενδυτικά σχέδια προϋπολογισμού Ευρώ 8,44 δισ. στο σκέλος των δανείων, ενώ έχουν υπογραφεί δανειακές συμβάσεις 42 επενδυτικών σχεδίων, συνολικού προϋπολογισμού Ευρώ 1,84 δισ.
Τέλος, η δημόσια κατανάλωση μειώθηκε κατά 1,7%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο εννεάμηνο του 2022, συμβάλλοντας αρνητικά κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες στη μεταβολή του ΑΕΠ, κυρίως λόγω των επιδράσεων βάσης (base effects).
Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Alpha Bank